Hagiografia

(gr. hagios-święty + grapho-pisać)

Wiadomości wstępne:
Dział piśmiennictwa chrześcijańskiego obejmujący żywoty świętych, w których zdarzenia rzeczywiste łączą się z elementami baśniowymi.

Pierwowzorem były opisy niezwykłych czynów bóstw greckich utrwalone w literaturze okresu hellenistycznego.

Początki hagiografii sięgają IV i V wieku, kiedy to powstały dzieła św. Atanazego Wielkiego oraz św. Hieronima ze Strydonu.

Hagiografia to odmiana biografistyki parenetycznej- kreowała postaci, które zalecały się cnotami godnymi naśladowania: całkowitym oddaniem się Bogu i Kościołowi aż po ofiarę z życia dla doskonałości wiary i zbawienia duszy.

Hagiografia ma również cechy historiograficzne, ponieważ dokumentuje epicko swoisty wycinek dziejów.

W X stuleciu Kościół uporządkował procedurę orzekania o świętości zmarłych wiernych. Poczesne miejsce zajęła w niej dokumentacja pisana, m.in. dwa typy relacji hagiograficznej:
• żywot właściwy,
• miracula (opisy cudów kanonizowanego).
Odtąd kanonizacje z urzędu pomnażały tę szczególną epikę.

Najstarsza hagiografia:
Najstarsza udokumentowana hagiografia chrześcijańska dotyczy męczenników z okresu trzech pierwszych stuleci po Chrystusie (tzw. acta martirum).

Przykłady tekstów hagiograficznych:
Atanazy Wielki- Żywot Antoniego
św. Hieronim ze Strydonu - Żywot Pawła Pustelnika, Żywot Malchusa, Żywot Hilariona
Jan Kanaparius- Vita et passio sancti Adalberti martyris (Żywot i męka świętego Wojciecha męczennika)
Jakub de Voragine- Legenda aurea (Złota legenda)
Bruno z Kwerfurtu- Vita quinque fratrum (Żywot pięciu braci)
Wincenty z Kielczy- Vita sancti Stanislai episcopi Cracoviensis
Piotr Skarga- Żywoty świętych
autor nieznany- Vita et miracula sanctae Kyngae
autor nieznany- Vita sanctae Hedvigis


Bibliografia:
T. Witczak, Literatura Średniowiecza, Warszawa 1997, s. 30-36.
E. Olinkiewicz, K. Radzymińska, H. Styś, Słownik encyklopedyczny.Język polski., wyd. II popr., Wrocław 2000, s. 229.
Encyklopedia chrześcijaństwa.Historia i współczesność 2000 lat nadziei., red. ks. H. Witczyk, Kielce 2000, s. 233